H BYZANTINH AΘΗΝΑ

                                             

                                        H BYZANTINH AΘΗΝΑ

           Η αρχαία Αθήνα μετά τις αλλεπάλληλες βαρβαρικές επιδρομές, καταστροφές και τη ρωμαϊκή κατάκτηση κατά τον 2ο αιώνα, είχε περάσει σε μια εποχή παρακμής. Με την μετατόπιση της πρωτεύουσας από την Ρώμη στην Κωνσταντινούπολη, τα ελληνικά εδάφη περιθωριοποιούνται, βρίσκονται μακριά και έξω από τη σφαίρα των αποφάσεων και των ενδιαφερόντων. Μετά την επικράτηση του χριστιανισμού η Αθήνα, το πάλαι ποτέ κέντρο του αρχαίου κόσμου, θα συνεχίσει τη ιστορική της διαδρομή ως μια επαρχιακή πόλη μικρής σημασίας, πολύ μακριά από την συγκεντρωτική πρωτεύουσα Κωνσταντινούπολη.
               Η πόλη θα συνεχίσει να αποτελεί κέντρο του ειδωλολατρικού κόσμου, της κλασικής παιδείας και σταδιακά όμως θα αρχίσει να προσαρμόζεται στο πνεύμα της νέας εποχής και να παίρνει μια χριστιανική, μεσαιωνική μορφή χάρη και στις αποφάσεις και τα διατάγματα χριστιανών αυτοκρατόρων
Τέτοια διατάγματα ήταν του Θεοδοσίου Α΄(380-394), ο οποίος απαγόρευσε την αρχαία λατρεία και έτσι ουσιαστικά σταμάτησαν οι Ολυμπιακοί αγώνες. Ο Θεοδόσιος Β΄(408-450) κατήργησε την ελευσινιακή λατρεία και προέτρεψε τα αρχαία ιερά να μετατραπούν σε εκκλησίες. Αργότερα, ο Ιουστινιανός (527-565), με το πρόσχημα των οικονομικών δυσχερειών, έκλεισε τις φιλοσοφικές σχολές της Αθήνας. Έτσι η πόλη θα χάσει τα βασικά της χαρακτηριστικά.
              Η παρακμή θα είναι συνέπεια όχι μόνο στρατιωτικών απειλών αλλά και κοινωνικών αλλαγών που αφορούσαν τον αστικό τρόπο ζωής. Τα θέατρα έκλειναν και τα οικοδομήματά τους λεηλατούνταν, τα δημόσια λουτρά έπαψαν να λειτουργούν εξαιτίας της έλλειψης νερού. Ολόκληροι αστικοί πληθυσμοί μετατοπίζονται προς αγροτικές περιοχές και η δομή της ζωής, έτσι, όπως είχε οργανωθεί, αλλάζει. Το αυτοκρατορικό κέντρο, η Κωνσταντινούπολη θα δώσει περισσότερο βάρος στις επαρχίες της Μικράς Ασίας αφήνοντας τους ντόπιους των ελλαδικών περιοχών να αμύνονται μόνοι τους στις αλλεπάλληλες εχθρικές επιθέσεις.
                 Ωστόσο θα γίνουν επεκτάσεις και βελτιώσεις σττην οχύρωση της πόλης των Αθηνών. Οι ανασκαφές ανέδειξαν βυζαντινές κατοικίες, εργαστήρια, συνοικίες στις περιοχές της Αρχαίας Αγοράς του Αγοραίου Κολωνού, ανάμεσα στον λόφο των Νυμφών και του Αρειου Πάγου, στα νότια του Ριζόκαστρου και στα βόρεια του Ολυμπιείου.
Μετά το διάταγμα του Θεοδοσίου Β΄, οι αρχαίοι ναοί μετατρέπονται σε χριστιανικές εκκλησίες, αφού πρώτα εξαγνιστούν με τον Σταυρό….Μεταξύ αυτών ήταν στην Ακρόπολη ο Παρθενώνας, το Ερέχθειο, η Πινακοθήκη των Προπυλαίων, το Ασκληπιείο, το αναγνωστήριο της βιβλιοθήκης του Αδριανού, το Ολυμπιείον κ.α. Δεν γνωρίζουμε πότε ακριβώς ο Παρθενώνας μετατράπηκε σε χριστιανικό ναό. Πιθανολογείται να έγινε το 421 με την μεσολάβηση της Αθηναϊδας – Ευδοκίας, και όταν ό Φώτιος έκανε την Αθήνα αρχιεπισκοπή και Μητρόπολη. Αρχικά τιμήθηκε ως ναός της Αγίας Σοφίας και αργότερα αφιερώθηκε στην «Παναγία την Αθηνιώτισσα». Ο ναός κοσμήθηκε με ψηφιδωτά των οποίων διακρίνονται αμυδρά σχεδιαγράμματα ακόμα και σήμερα. Συγχρόνως, όμως, υπάρχουν αρκετά άλλα ευρήματα – λείψανα ναών σε διάφορα σημεία της Αθήνας, που μαρτυρούν την μετατροπή των αρχαίων ναών σε χριστιανικές εκκλησίες. Παράλληλα, την ίδια περίοδο, η ανέγερση αυτοτελών χριστιανικών ναών υπήρξε σημαντική. Αρκετοί ναοί, απ’ αυτούς που σώζονται ως τις ημέρες μας, είναι επιμήκη οικοδομήματα, που κατέληγαν σε μια ημικυκλική αψίδα του Ιερού Βήματος και διαιρούνταν σε τρία κλίτη.
                 Η Αθήνα είναι ο τόπος καταγωγής της πρώτης -γυναίκας αυτοκράτειρας της Ειρήνης της Αθηναίας που θα γίνει σύζυγος του Λέοντα και, αργότερα μετά το θάνατό του, θα ανεβεί στο θρόνο παραγκωνίζοντας το γιο της(797-802). Η Ειρήνη θα κάνει την πρώτη αναστήλωση των εικόνων. Το 1018 την Aθήνα επισκέπτεται ο αυτοκράτορας Βασίλειος ο Β΄, μετά την νίκη του κατά των Βουλγάρων. Ο Βασίλειος ανεβάινει στην Ακρόπολη, στον ναό τώρα πια της «Παναγίας της Αθηνιώτισσας» για να ευχαριστήσει την Παναγία για την νίκη του.
               Η πόλη των Αθηνών, από τον 11ο αι. και πλέον, ανήκει στην εποπτεία του στρατηγού του Ελλαδικού θέματος και υπάγεται στην δικαιοδοσία του τοπικού άρχοντα, ο οποίος ονομάζεται «αθήναρχος». Δίπλα του υπήρχαν και άλλοι κρατικοί υπάλληλοι.
                Το 1182 ο Μιχαήλ Χωνιάτης με την ιδιότητα του αρχιεπισκόπου έρχεται στην Αθήνα και απογοητεύεται από το χαμηλό πολιτιστικό και κοινωνικό επίπεδο, σε σχέση με το ένδοξο της παρελθόν και σε σύγκριση τώρα με την αυτοκρατορική Πόλη.
             Μετά το 1204 η Αθήνα θα καταληφθεί από τους Φράγκους - Σταυροφόρους και θα περασει στην περίοδο της Λατινοκρατίας-Φραγκοκρατίας.