Το παλάτι του Βουκολέοντα

    

                                                      Το παλάτι του Βουκολέοντα

                       Περνώντας από τον παραλιακό δρόμο του Μαρμαρά στη σημερινή γειτονιά του Αχίρκαπι, ο ανυποψίαστος περαστικός βρίσκεται μπροστά σε ένα ερειπωμένο κτίριο του οποίου την ταυτότητα και ιστορία ελάχιστοι γνωρίζουν. Είναι  το Ανάκτορο του Βουκολέοντα, που στέκεται λησμονημένο από τους πάντες ,πάνω στον παραλιακό δρόμο του Μαρμαρά. Η σημασία του είναι τεράστια, καθώς είναι ένα από τα ελάχιστα δείγματα κοσμικής αρχιτεκτονικής των Βυζαντινών, και το μόνο κτίριο του Μεγάλου Παλατιού που στέκεται μέχρι σήμερα. Πίσω από το ερειπωμένο παλάτι διέρχονται σιδηροδρομικές γραμμές και αυτοκινητόδρομοι. Η κατασκευή τους αλλοίωσε και κατέστρεψε μεγάλο κομμάτι του ανακτόρου.

                 Ο Βουκολέων ήταν συγκρότημα ανακτόρων δίπλα στη θάλασσα που διέθετε δικό του λιμένα. Το ανακτορικό συγκρότημα κτίσθηκε από τον Θεοδόσιο Β΄ και επεκτάθηκε από τον Ιουστινιανό. Από τη σημερινή μορφή του αυτοκρατορικού συγκροτήματος ελάχιστα τμήματα του εσωτερικού χώρου διατηρούνται και καθίσταται δύσκολη η αποκατάσταση της κάτοψής του. Συμφώνα με τους μελετητές του ανακτόρου μόνο ο άνω όροφος του ανακτόρου μπορούσε να κατοικηθεί και λειτουργούσε ως έπαυλη, ενώ το κάτω τμήμα χρησίμευε ως στρατώνας ή καταυλισμός για τους ναύτες. Σώζεται σήμερα το κέλυφος ενός μακρού κτίσματος με εντυπωσιακά μαρμάρινα πλαίσια στα παράθυρα και θολωτή στέγη. Μάλλον χρονολογείται από την περίοδο του Θεοφίλου (829-842) ή του Νικηφόρου Φωκά (963-969), ο οποίος κατοικούσε στο Βουκολέοντα. Ο άτυχος αυτοκράτορας δολοφονήθηκε βάναυσα στο παλάτι, σύμφωνα με το σχεδιο που κατέστρωσαν η αυτοκράτειρα Θεοφανώ με τον Ιωάννη Τσιμισκή, ένα  παγωμένο βράδυ του χειμώνα που λυσσομανούσε ο βοριάς και έπεφτε άφθονο χιόνι.
                  
                    Το όνομά  <<Βουκολέοντας>> συνδέεται με μία μαρμάρινη γλυπτή σύνθεση που ήταν τοποθετημένη στην αποβάθρα του λιμανιού και παρίστανε ένα βόδι και ένα λιοντάρι.. Το όνομα αυτό  μαρτυρείται πρώτη φορά στις γραπτές πηγές μόλις το 800 («επί τον Βουκολέοντα και την Σιδηράν διαβιβάσας»). Ο Κίνναμος και ο Λέων Γραμματικός αναφέρουν πως το δυτικό τμήμα του λειτουργούσε ως φυλακή.

                   Μέχρι το 1870  το κτίριο σωζόταν σχεδόν αυτούσιο, το δυτικό του μέρος όμως κατεδαφίστηκε για να φτιαχτεί ο σιδηρόδρομος… Οι μελετητές θεωρούν ότι  διακοσμούνταν με μία  τοξοστοιχία, στις άκρες της οποίας υπήρχαν μαρμάρινα λιοντάρια, (πλέον τα λιοντάρια φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Κωνσταντινούπολης) Λίγο πιο ανατολικά βρισκόταν μία μικρή πύλη που εξασφάλιζε την πρόσβαση στο παλάτι . Κάτω από το ανάκτορο του Βουκολέοντος, βρέθηκε τραπεζοειδής κιστέρνα με έξι κίονες. Η ανατολική πτέρυγά του αποτελούταν από συνεχόμενες αίθουσες που έβλεπαν στη θάλασσα και φωτιζόταν με μεγάλα παράθυρα με μαρμάρινα πλαίσια, ενώ υπήρχαν και εξώστες στηριζόμενοι σε κιλλίβαντες.

                  Ο μόνος γλυπτός διάκοσμος που σώζεται είναι αυτός των κιονοκράνων της κιστέρνας. Τα κιονόκρανα αυτά είναι ιωνικά και έχουν στη στενή πλευρά τους το σύμβολο του σταυρού . Χρονολογούνται στον 6o αιώνα.

                   Όπως όλα τα ανάκτορα και τα ιδιωτικά μέγαρα της Κωνσταντινούπολης, ο Βουκολέων λεηλατήθηκε ανελέητα κατά τη διάρκεια της πρώτης άλωσης από τους σταυροφόρους το 1204. Η αυτοκρατορική οικογένεια πρέπει να κατοίκησε εδώ για κάποιο διάστημα μετά την απελευθέρωση της Πόλης το 1261, καθώς βρήκε το ανάκτορο των Βλαχερνών σε κακή κατάσταση. Πολλοί περιηγητές που έφθασαν μετά την τέταρτη σταυροφορία χρησιμοποίησαν το όνομα “Βουκολέων” για ολόκληρο το Μέγα Παλάτιον, που είχε αφεθεί να καταρρέει, με μόνες τις εκκλησίες σε λειτουργία. Κατά την Ύστερη Βυζαντινή περίοδο, το παλάτι εγκαταλείφθηκε από τους Παλαιολόγους και μετατράπηκε σε φυλακή. Αργότερα, στους  πρώτους οθωμανικούς αιώνες στη θέση του ανεγέρθηκε συνοικία.

                    Σήμερα ο σιδηρόδρομος περνά εκεί ακριβώς όπου βρισκόταν η κύρια αίθουσα του ανακτόρου...