Μέγας Αλέξανδρος και Βυζάντιο

                

Ο Αλέξανδρος νικά το Δαρείο.
Χειρόγραφο στο Ελληνικό Ινστιτούτο Βενετίας, 14ος αι

                                            Μέγας Αλέξανδρος και Βυζάντιο

           Κατά την ιστορική διαδρομή της χιλιόχρονης  αυτοκρατορίας ο θρύλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου διατηρήθηκε ανέπαφος,ο ίδιος έφτασε να αποκαλείται «κοσμοκράτωρ», να θεωρείται άγιος και να αποτελεί πρότυπο για τους αυτοκράτορες.

         Την πιο σημαντική συμβολή στη διαιώνιση του θρύλου του Μεγαλέξανδου έχει «Το Μυθιστόρημα του Αλεξάνδρου» που περιέχει τη φανταστική διήγηση της ζωής του μακεδόνα βασιλιά και γράφτηκε μεταξύ 3ου αι. π.Χ. και 3ου αι. μ.Χ. και αποδόθηκε λανθασμένα στον ιστορικό Καλλισθένη από την Όλυνθο.Το κείμενο γνώρισε τεράστια δημοτικότητα και μεταφράστηκε σε περισσότερες από 24 γλώσσες. Οι μεταφράσεις δεν έμειναν πιστές στο πρωτότυπο κείμενο, αλλά αποτελούν παραλλαγές προσαρμοσμένες στη κουλτούρα κάθε τόπου.

          Το μυθιστόρημα αγαπήθηκε και πολυδιαβάστηκε από τους Βυζαντινούς. Ο Μέγας Αλέξανδρος με τα ηρωικά του κατορθώματα και τις κατακτήσεις του,αποτέλεσε πρότυπο για τους βυζαντινούς αυτοκράτορες. Η αυτοκρατορική ιδεολογία των Βυζαντινών ταίριαζε απόλυτα με την εικόνα του Αλέξανδρου,ως κοσμοκράτορα της οικουμένης. Ιδιαίτερα έντονη ήταν η επίδραση του Αλέξανδρου στα χρόνια της μακεδονικής δυναστείας, όταν η αυτοκρατορία κατόρθωσε να ανακτήσει σημαντικό μέρος των εδαφών της. Αυτοκράτορες όπως ο Αλέξιος Κομνηνός και ο Ιωάννης Β΄ Κομνηνός, αλλά και ο Βασίλειος ο Βουλγαροκτόνος είχαν ως πρότυπο τον Αλέξανδρο.

           Ο  ίδιος ο Διγενής Ακρίτας  θεωρείται απόγονος  του Αλέξανδρου. Μετά τη λατινική κατάκτηση το 1204, με την αφύπνιση της ελληνικής εθνικής συνείδησης και όσο η αυτοκρατορία συρρικνώνεται,ο Αλέξανδρος θα είναι ο ήρωας, ιδιαίτερα για τους αυτοκράτορες της Τραπεζούντας, σε κείμενα της εποχής οι Τούρκοι αποκαλούνται «Μήδοι». Ο ίδιος ο Μανουήλ Παλαιολόγος, διοικητής της πόλης από το 1382 ώς το 1387 και κατόπιν αυτοκράτορας, κατά την πολιορκία της Θεσσαλονίκης από τους Τουρκους, για να τους εμψυχώσει, τους θύμιζει ότι πρόγονοί τους ήταν ο Φίλιππος και ο Αλέξανδρος και τους προτρέπει να φανούν γενναίοι, όπως ο Αλέξανδρος, στην υπεράσπιση της πόλης.

          Πέρα από το  << μυθιστόρημα του Αλέξανδρου>> υπάρχουν  πολλές αναπαραστάσεις της

 <<ανάληψης τους Αλέξανδρου>> και κατ' επέκταση της αποθέωσής του. «Η Ανάληψη του Αλεξάνδρου>>  στο Βυζάντιο απεικονίστηκε σε ποικιλία έργων: σε κοσμήματα, μολύβδινες σφραγίδες, πήλινα εφυαλωμένα αγγεία, πολυτελή σκεύη και μαρμάρινες ανάγλυφες πλάκες. Στα έργα αυτά ο Αλέξανδρος παριστάνεται ως κανονικός  βυζαντινός αυτοκράτορας με πλήρη αυτοκρατορική περιβολή.