Κάστρο Καλαμάτας

 

 

 

 

            Kατά τον 6ο μ.Χ. αιώνα, πάνω στα αρχαία ερείπια των ανακτόρων της πόλεως των Φαρών, οι Χριστιανοί έκτισαν μια εκκλησία που καθώς ελέγετο, αφιέρωσαν μια εικόνα της Παναγίας που είχε μαύρα ωραία, «καλά» μάτια. Την λάτρεψαν ως Παναγιά «Καλομάτα», που αργότερα η πόλη των Φαρών πήρε το όνομά της «Καλομάτα» από τα καλά μάτια της.

           «ΚΑΛΟΜΑΤΑ» αναφέρεται και στο χρονικό του Μορέως, αργότερα όμως έγινε, κατά το ευκολότερο στην προφορά, «Καλαμάτα», όπως λέγεται και σήμερα, γιατί  και κατά την εποχή του γλωσσικού προβλήματος και την Καλαμάτα την έκαναν «ΚΑΛΑΜΑΙ», για να ξαναβρεί το σωστό όνομά της «Καλαμάτα», όπως είναι γνωστή σήμερα.

         Όταν το 1205 η Καλαμάτα και το κάστρο της υποδουλώνονται από τους Φράγκους κατακτητές, το βράχο της Ακρόπολης των αρχαίων Φαρών τον οχυρώνουν με χοντρά τειχιά και γίνεται Κάστρο οχυρό και κυρίως στο μέρος της Εκκλησίας το χρησιμοποιούσαν για καλούπι, ρίχνουν γύρω του τείχη χοντρά πάχους 2,5 μέτρων και υψώνουν έναν πύργο με πολλούς ορόφους. Πάνω από τους θόλους της εκκλησίας ήταν ο πρώτος όροφος του πύργου των Φράγκων.

           Η σημερινή μορφή του κάστρου οφείλεται σε μεγάλη ανακατασκευή  από το φράγκο πρίγκιπα και ιδρυτή του πριγκιπάτου της Αχαΐας, Γοδεφρείδο Α΄ Βιλλεαρδουΐνο, στις αρχές του 13ου αιώνα.

           Το 1218 πάνω στο Φράγκικο κάστρο της Καλαμάτας γεννήθηκε ο Γουλιέλμος Βιλεαρδουϊνος, ο προσονομαζόμενος «Καλαμάτας» γιατί γεννήθηκε στην Καλαμάτα και μιλούσε Ελληνικά, που επί των ημερών του το πριγκιπάτο γνώρισε μεγάλη ακμή. Και σαν πέθανε ο Γουλιέλμος Βιλεαρδουίνος, το πριγκιπάτο παρακμάζει και περιέρχεται διαδοχικά σε διάφορους κυρίαρχους.

           Το 1292  Ρωμιοί βιλάνοι (σκλάβοι)  αλλά και  Σλάβοι της Γιάννιτσας κατεβαίνουν μια νυχτιά και με σκάλες που είχαν μαζί τους, ανέβηκαν τα τείχη του κάστρου και το κατέλαβαν, αλλά κατόπιν προδοσίας από τον Πρωτοστάτωρα του Βυζαντινού Δεσποτάτου του Μυστρά, το παρέδωσαν ξανά στους Φράγκους. Τα ταραγμένα αυτά χρόνια περιγράφει ο Άγγελος Τερζάκης στο εξαιρετικό του μυθιστόρημα <<Πριγκιπέσσα Ιζαμπώ>>.
           Έρχεται κατόπιν ο Νικόλαος Ατζαϊόλης και γίνεται κύριος της Καλαμάτας και του κάστρου ως τα 1430 οπότε περιέρχεται στα χέρια του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, για να πέσει αργότερα ο τόπος στα χέρια των Τούρκων.

            Το μνημείο έχει την τυπική μορφή ενός βυζαντινού κάστρου: στο πιο απόκρημνο σημείο του, στην κορυφή του λόφου, υψώνεται ένας πύργος-καταφύγιο με θολοσκέπαστη δεξαμενή νερού, όπου έχουν εντοπιστεί και λείψανα ναού. Ένας εσωτερικός οχυρωματικός περίβολος περιβάλλει την κορυφή του λόφου, ενώ ένας δεύτερος, ευρύτερος περίβολος προστατεύει μια μεγαλύτερη περιοχή στην πιο προσιτή και ευάλωτη ανατολική πλευρά. Τα τείχη είναι κατακόρυφα, ακολουθούν τη φυσική διαμόρφωση του εδάφους και δεν σώζονται οι επάλξεις τους. Μετατροπές στο κάστρο έγιναν και από τους Ενετούς που κατέλαβαν την πόλη από το 1685 μέχρι το 1715 (Β΄ Ενετοκρατία). Στη φάση αυτή ανάγεται η ανακατασκευή της πύλης της ανατολικής πλευράς. Πάνω από τη θύρα εισόδου βρίσκεται εντοιχισμένο το ανάγλυφο του Λέοντα του Αγίου Μάρκου, μαρτυρία για τις επεμβάσεις των Ενετών.

           Στη διάρκεια του 18ου αιώνα ξεπερασμέναο από τον καιρό, το κάστρο χάνει τη στρατηγική σημασία του, ενώ ήδη στις αρχές του 19ου αιώνα έχει περιέλθει σε εγκατάλειψη. Στα 1825 υφίσταται μεγάλη καταστροφή από το στρατό του Ιμπραήμ.

         Ο σεισμός του 1986 έκανε πολλά τμήματα του κάστρου επικίνδυνα, οπότε το κέντρο του πλέον δεν είναι επισκέψιμο. Ο επισκέπτης μπορεί να περιηγηθεί μόνο περιμετρικά, από όπου μπορεί να απολαύσει τη θαυμάσια θέα.