 |
| Ζώνη φύλλου εξάπτυχου από το Σινά (τέλος 11ου- αρχές 12ου αιώνα), στο οποίο περιέχονται πέντε απεικονίσεις της Παναγιάς από την Πόλη |
Προστάτιδα του στρατεύματος και των αυτοκρατόρων, η Παναγία ήταν πανταχού παρούσα στην ίδια την καρδιά της αυτοκρατορίας, που της είχε αφιερωθεί, την Κωνσταντινούπολη, όπου οι περισσότερες, αναλογικά, εκκλησίες, είχαν ιδρυθεί προς τιμήν της, ενώ οι λιτανείες και οι αγρυπνίες και τα πανηγύρια προς τιμήν της, η συνεχής αναφορά του ονόματος της στοιχειοθετούν την βαθιά πίστη της Θεοφύλαχτης Πόλης.
Η εικόνα της Παναγιάς ετίθετο πάντα επικεφαλής των στρατιωτικών σωμάτων, τα οποία καθοδηγούσε ο αυτοκράτορας. Η καθοδήγησή της αποτελούσε την εγγύηση της νίκης της αυτοκρατορίας και της κυριαρχίας της στη χριστιανική οικουμένη.
Ένα από τα πολλά περιστατικά με την εικόνα της Παναγιάς συνέβη κατά την πολιορκία της Πόλης από τους Σταυροφόρους. Μετά την ανατροπή του Αλέξιου Δ΄ και του πατέρα του Ισαάκιου, αυτοκράτορας γίνεται ο Μούρτζουφλος, με το όνομα Αλέξιος Ε΄. Οι στιγμές είναι δραματικές, οι σταυροφόροι είναι έξω από τα τείχη, ενώ έχουν σπάσει και την αλυσίδα και έχουν εισβάλει στον Κεράτιο. Τα συσσωρευμένα λάθη και οι αδέξιοι χειρισμοί έχουν φέρει την Πόλη στο χείλος της καταστροφής.
Ο Μούρτζουφλος (ονομαζόταν έτσι λόγω δυσμορφίας του προσώπου του) είχε καταφέρει να γίνει δημοφιλής στο λαό, αντιμετωπίζοντας μια λατινική δύναμη έξω από τα τείχη, παραβαίνοντας τις σαφείς οδηγίες του αυτοκράτορα Αλέξιου Δ΄. Το Φεβρουάριο του 1204 ηγήθηκε πραξικοπήματος στο παλάτι και αμέσως προσπάθησε να καθησυχάσει την κοινή γνώμη αντιμετωπίζοντας τους Λατίνους σε ανοιχτή μάχη.
Για την επίθεση εναντίον των σταυροφόρων του Ερρίκου του Αινώ, πήρε μαζί του συμβολικά την εικόνα της Παναγίας, την κατά τον Χωνιάτη << σίγουρη προστασία κατά των εχθρικών επιθέσεων>>.
Ο αυτοκρατορικός στρατός είχε στήσει ενέδρα σε κάποιο δάσος στους σταυροφόρους. Οι Βυζαντινοί περίμεναν να περάσει η εμπροσθοφυλακή και την κατάλληλη στιγμή επιτέθηκαν στο κύριο εχθρικό σώμα. Η επίθεση κατέληξε σε αποτυχία, ο ίδιος ο Μούρτζουφλος κινδύνεψε να σκοτωθεί, οι σταυροφόροι του Ερρίκου κατόρθωσαν να πάρουν την ιερή εικόνα και τα αυτοκρατορικά λάβαρα. Αυτό αποτελούσε ένα μεγάλο πλήγμα και μια πολύ αρνητική συνέπεια της μάχης.
Όταν επέστρεψαν στην Πόλη, ο αυτοκράτορας για ευνόητους λόγους θέλησε να αποκρύψει την αλήθεια για τη μάχη και πολύ περισσότερο για την εικόνα. Η ενέργειά του αυτή όμως προκάλεσε μεγαλύτερη καταρράκωση του ηθικού του λαού. Όταν οι σταυροφόροι πληροφορήθηκαν ότι ο Μούρτζουφλος απέκρυψε την αλήθεια, τοποθέτησαν την ιερή εικόνα και τα λάβαρα σε μια γαλέρα και υπό τον ήχο των σαλπίγγων πλησίασαν με αυτήν τα τείχη, για να δει ο κόσμος ότι ο αυτοκράτοράς τους είχε ηττηθεί.
Αν και αυτή η εικόνα δεν ήταν πιθανότατα η περίφημη Οδηγήτρια, η απώλειά της έμοιαζε να δείχνει ότι η Θεία Προστασία είχε εγκαταλείψει την Πόλη και ότι η εύνοια της Παναγίας είχε μεταφερθεί στο στρατόπεδο εχθρών της αυτοκρατορίας, των σταυροφόρων.
Η εικόνα της Παναγιάς ετίθετο πάντα επικεφαλής των στρατιωτικών σωμάτων, τα οποία καθοδηγούσε ο αυτοκράτορας. Η καθοδήγησή της αποτελούσε την εγγύηση της νίκης της αυτοκρατορίας και της κυριαρχίας της στη χριστιανική οικουμένη.
Ένα από τα πολλά περιστατικά με την εικόνα της Παναγιάς συνέβη κατά την πολιορκία της Πόλης από τους Σταυροφόρους. Μετά την ανατροπή του Αλέξιου Δ΄ και του πατέρα του Ισαάκιου, αυτοκράτορας γίνεται ο Μούρτζουφλος, με το όνομα Αλέξιος Ε΄. Οι στιγμές είναι δραματικές, οι σταυροφόροι είναι έξω από τα τείχη, ενώ έχουν σπάσει και την αλυσίδα και έχουν εισβάλει στον Κεράτιο. Τα συσσωρευμένα λάθη και οι αδέξιοι χειρισμοί έχουν φέρει την Πόλη στο χείλος της καταστροφής.
Ο Μούρτζουφλος (ονομαζόταν έτσι λόγω δυσμορφίας του προσώπου του) είχε καταφέρει να γίνει δημοφιλής στο λαό, αντιμετωπίζοντας μια λατινική δύναμη έξω από τα τείχη, παραβαίνοντας τις σαφείς οδηγίες του αυτοκράτορα Αλέξιου Δ΄. Το Φεβρουάριο του 1204 ηγήθηκε πραξικοπήματος στο παλάτι και αμέσως προσπάθησε να καθησυχάσει την κοινή γνώμη αντιμετωπίζοντας τους Λατίνους σε ανοιχτή μάχη.
Για την επίθεση εναντίον των σταυροφόρων του Ερρίκου του Αινώ, πήρε μαζί του συμβολικά την εικόνα της Παναγίας, την κατά τον Χωνιάτη << σίγουρη προστασία κατά των εχθρικών επιθέσεων>>.
Ο αυτοκρατορικός στρατός είχε στήσει ενέδρα σε κάποιο δάσος στους σταυροφόρους. Οι Βυζαντινοί περίμεναν να περάσει η εμπροσθοφυλακή και την κατάλληλη στιγμή επιτέθηκαν στο κύριο εχθρικό σώμα. Η επίθεση κατέληξε σε αποτυχία, ο ίδιος ο Μούρτζουφλος κινδύνεψε να σκοτωθεί, οι σταυροφόροι του Ερρίκου κατόρθωσαν να πάρουν την ιερή εικόνα και τα αυτοκρατορικά λάβαρα. Αυτό αποτελούσε ένα μεγάλο πλήγμα και μια πολύ αρνητική συνέπεια της μάχης.
Όταν επέστρεψαν στην Πόλη, ο αυτοκράτορας για ευνόητους λόγους θέλησε να αποκρύψει την αλήθεια για τη μάχη και πολύ περισσότερο για την εικόνα. Η ενέργειά του αυτή όμως προκάλεσε μεγαλύτερη καταρράκωση του ηθικού του λαού. Όταν οι σταυροφόροι πληροφορήθηκαν ότι ο Μούρτζουφλος απέκρυψε την αλήθεια, τοποθέτησαν την ιερή εικόνα και τα λάβαρα σε μια γαλέρα και υπό τον ήχο των σαλπίγγων πλησίασαν με αυτήν τα τείχη, για να δει ο κόσμος ότι ο αυτοκράτοράς τους είχε ηττηθεί.
Αν και αυτή η εικόνα δεν ήταν πιθανότατα η περίφημη Οδηγήτρια, η απώλειά της έμοιαζε να δείχνει ότι η Θεία Προστασία είχε εγκαταλείψει την Πόλη και ότι η εύνοια της Παναγίας είχε μεταφερθεί στο στρατόπεδο εχθρών της αυτοκρατορίας, των σταυροφόρων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου