Tη στιγμή που ο αυτοκράτορας συνάντησε τη θεοδώρα, κατά το 522 χωρίς αμφιβολία, ο μελλοντικός αυτοκράτορας ήταν ένα άντρας τριάντα οχτώ με σαράντα χρονών. Με το φωτεινό και ανθηρό δέρμα του, τα μπουκλωτά του μαλλιά και το λεπτό του μουστάκι που άρχιζε πια να γκριζάρει, τη φινετσάτη και αεράτη κορμοστασιά του, είχε εξαιρετικά ωραία εμφάνιση: οι τρόποι του, η ευχάριστη ομιλία του, η απλή και καταδεχτική του χάρη, τον έκαναν συμπαθητικό κι ελκυστικό. Ήταν καλοαναθρεμμένος και πολύ πλούσιος και χάρη στις δολοπλοκίες που είχαν ανεβάσει το θείο του Ιουστίνο στο θρόνο, είχε αποβεί ένα από τα σπουδαιότερα πρόσωπα του κράτους. Τιμημένος με τους τίτλους του κόμη και του πατρίκιου, επικεφαλής και διοικητής των στρατευμάτων που αποτελούσαν τη φρουρά της Κωνσταντινούπολης, είχε μόλις λάβει με πρωτόφαντη αίγλη το αξίωμα του Υπάτου, και κάθε μέρα η εύνοια του θείου του αυτοκράτορα, τον έφερνε πιο κοντά στο θρόνο. Για τη Θεοδώρα, θα ήταν μια θαυμάσια κατάχτηση.
Φιλόδοξος κι επιδέξιος ο Ιουστινιανός, έμοιαζε περισσότερο να προωθεί την τύχη του. Είχε καταφέρει, όχι χωρίς δολιότητα, να καταφέρει να απομακρύνει τους ανταγωνιστές του που θα μπορούσαν να ενοχλήσουν το δρόμο του, κι όχι με λιγότερη επιτηδειότητα να κερδίσει την εύνοια όλων των τάξεων της βυζαντινής κοινωνίας. Πολύ ευσεβής κι αυστηρά Ορθόδοξος, με το ζήλο και την ευλάβειά του είχε κερδίσει την υποστήριξη της Εκκλησίας. Με την πολυτέλεια και την απλοχεριά του ήταν το είδωλο του πλήθους, άρεσε τέλος στη σύγκλητο και την αριστοκρατία. Όπως είχε κιόλας πραγματική πείρα των κρατικών υποθέσεων, αξιοθαύμαστη ικανότητα εργασίας, προσεχτική φροντίδα των διοικητικών θεμάτων, το κύρος του ήταν μεγάλο στον αυτοκράτορα, και δικαιολογημένα λογαριαζόταν, πολύ περισσότερο από το γερασμένο βασιλιά, σαν ο αληθινός αρχηγός τους κράτους. Πολύ ήρεμος, πολύ κύριος –φαινομενικά τουλάχιστον- του εαυτού του, με δεσποτική διάθεση, έδειχνε να έχει το πνεύμα ώριμο και το χαρακτήρα διαμορφωμένο. Ο σοβαρός αυτός άνθρωπος, ο πολιτικός, ο διπλωμάτης, αυτός ερωτεύτηκε τρελά τη Θεοδώρα.
Ο δεσμός αυτός που έμελλε να καταλήξει σε γάμο, φάνηκε τόσο παράξενος, τόσο καταπληκτικός στους σύγχρονους, που, για να τον εξηγήσουν, επικαλέστηκαν το υπερφυσικό και απόδωσαν σε φίλτρα και μαγικές συνταγές την επιρροή που γρήγορα απόκτησε η Θεοδώρα πάνω στον εραστή της. Δεν είναι αναγκαίο να περιπλέκονται τόσο πολύ τα πράγματα. Ο Ιουστινιανός, είχε καθώς λένε, πολύ ερωτόληπτη ιδιοσυγκρασία. Προπάντων κάτω από μια δεσποτική εμφάνιση, έκρυβε ψυχή αναποφάσιστη κι άτολμη, έτοιμη να δεχτεί την επίδραση κάθε ισχυρής θέλησης. Η Θεοδώρα ήταν ωραία και εξαιρειτικά έξυπνη, είχε μιαν απλόκαρδη χάρη, μια πνευματώδικη διάθεση που συγκρατούσαν κοντά της και τους πιο άστατους θαυμαστές της. Προπάντων είχε πνεύμα καθαρό και σταθερό και όλα βεβαιώνουν μια φύση αποφασιστική, αυταρχική και γεμάτη πάθος. Με την πρώτη γνωριμία, ο πρίγκιπας κατακτήθηκε ολόκληρος: ως την ημέρα που πέθανε η Θεοδώρα, έμελλε να κρατήσει πιστά το απεριόριστο πάθος που του είχε γεννήσει. Ήταν γι΄αυτόν << η χάρις η γλυκυτέρα>>, ήταν, όπως του άρεζε να λέει ο ίδιος λογοπαίζοντας με το όνομά της <<το εκ Θεού δώρον του>>.
Φιλόδοξος κι επιδέξιος ο Ιουστινιανός, έμοιαζε περισσότερο να προωθεί την τύχη του. Είχε καταφέρει, όχι χωρίς δολιότητα, να καταφέρει να απομακρύνει τους ανταγωνιστές του που θα μπορούσαν να ενοχλήσουν το δρόμο του, κι όχι με λιγότερη επιτηδειότητα να κερδίσει την εύνοια όλων των τάξεων της βυζαντινής κοινωνίας. Πολύ ευσεβής κι αυστηρά Ορθόδοξος, με το ζήλο και την ευλάβειά του είχε κερδίσει την υποστήριξη της Εκκλησίας. Με την πολυτέλεια και την απλοχεριά του ήταν το είδωλο του πλήθους, άρεσε τέλος στη σύγκλητο και την αριστοκρατία. Όπως είχε κιόλας πραγματική πείρα των κρατικών υποθέσεων, αξιοθαύμαστη ικανότητα εργασίας, προσεχτική φροντίδα των διοικητικών θεμάτων, το κύρος του ήταν μεγάλο στον αυτοκράτορα, και δικαιολογημένα λογαριαζόταν, πολύ περισσότερο από το γερασμένο βασιλιά, σαν ο αληθινός αρχηγός τους κράτους. Πολύ ήρεμος, πολύ κύριος –φαινομενικά τουλάχιστον- του εαυτού του, με δεσποτική διάθεση, έδειχνε να έχει το πνεύμα ώριμο και το χαρακτήρα διαμορφωμένο. Ο σοβαρός αυτός άνθρωπος, ο πολιτικός, ο διπλωμάτης, αυτός ερωτεύτηκε τρελά τη Θεοδώρα.
Ο δεσμός αυτός που έμελλε να καταλήξει σε γάμο, φάνηκε τόσο παράξενος, τόσο καταπληκτικός στους σύγχρονους, που, για να τον εξηγήσουν, επικαλέστηκαν το υπερφυσικό και απόδωσαν σε φίλτρα και μαγικές συνταγές την επιρροή που γρήγορα απόκτησε η Θεοδώρα πάνω στον εραστή της. Δεν είναι αναγκαίο να περιπλέκονται τόσο πολύ τα πράγματα. Ο Ιουστινιανός, είχε καθώς λένε, πολύ ερωτόληπτη ιδιοσυγκρασία. Προπάντων κάτω από μια δεσποτική εμφάνιση, έκρυβε ψυχή αναποφάσιστη κι άτολμη, έτοιμη να δεχτεί την επίδραση κάθε ισχυρής θέλησης. Η Θεοδώρα ήταν ωραία και εξαιρειτικά έξυπνη, είχε μιαν απλόκαρδη χάρη, μια πνευματώδικη διάθεση που συγκρατούσαν κοντά της και τους πιο άστατους θαυμαστές της. Προπάντων είχε πνεύμα καθαρό και σταθερό και όλα βεβαιώνουν μια φύση αποφασιστική, αυταρχική και γεμάτη πάθος. Με την πρώτη γνωριμία, ο πρίγκιπας κατακτήθηκε ολόκληρος: ως την ημέρα που πέθανε η Θεοδώρα, έμελλε να κρατήσει πιστά το απεριόριστο πάθος που του είχε γεννήσει. Ήταν γι΄αυτόν << η χάρις η γλυκυτέρα>>, ήταν, όπως του άρεζε να λέει ο ίδιος λογοπαίζοντας με το όνομά της <<το εκ Θεού δώρον του>>.
Έτσι τυφλά ερωτευμένος δεν της αρνήθηκε τίποτα στις απαιτήσεις της. Αγαπούσε το χρήμα; Τη γέμισε με πλούτη. Λαχταρούσε τιμές και υπόληψη; Πέτυχε για χάρη της το υψηλό τίτλο της πατρικίας. Ήταν φιλόδοξη, άπληστη για επιρροή; Αφέθηκε να κυβερνιέται απ΄τις συμβουλές της, έγινε ο υπάκουος υπηρέτης στις συμπάθειες και στις έχθρες της. Από το μίσος της Θεοδώρας για τους πράσινους του Ιπποδρόμου, ο Ιουστινιανός έγινε φανατικός υποστηρικτής των Βένετων. Από τη συμπάθεια λογω της παραμονής της στην Αίγυπτο στους μονοφυσίτες, ο Ιουστινιανός δέχτηκε να απαλύνει τη συμπεριφορά του κράτους απέναντι στους σχισματικούς. Πραγματικά ο δεσμός του διαδόχου του Θρόνου αμέσως είχε γίνει δημόσια γνωστός. Πολύ γρήγορα από τις επαρχίες της Συρίας και της Αιγύπτου έμαθαν ότι η μικρή εταίρα έγινε πατρικία κι ήταν επίσημη ερωμένη του Ιουστινιανού κι έτρεξαν να την παρακαλέσουν να μεσολαβήσει για να καλυτερέψουν την τύχη των μαρτύρων και να ελαφρύνουν τη σκληρότητα των διώξεων. Κι η Θεοδώρα ανταποκρίθηκε άμεσα, με τρόπο που έδειχνε την ισχυρή επιρροή της πάνω στον άντρα της.
Πέτυχε περισσότερα ακόμα. Πολύ γρήγορα ο Ιουστινιανός έφτασε στο σημείο να θέλει με κάθε τρόπο να την παντρευτεί. Ο καλός αυτοκράτορας Ιουστίνος δεν φαίνεται καθόλου να παζάρεψε την συγκατάθεσή του στον αγαπημένο του ανιψιό. Κι ο ίδιος είχε παντρευτεί μια χωριάτισσα και σκλάβα, και πολύ λίγη σημασία έδινε στους αριστοκρατικούς τίτλους. Η αντίθεση ερχόταν από κει που δε θα το περίμενε κανείς. Με την χοντροκομμένη της, χωριάτικη ηθική αντίληψη, η αυτοκράτειρα Ευφημία, όπως ονομάστηκε, πειραζόταν να βλέπει τη Θεοδώρα να προορίζεται να τη διαδεχτεί στο θρόνο και, παρά την στοργή της στον Ιουστινιανό, ήταν αρνητική. Ο θάνατος της το 523 κατήργησε το εμπόδιο. Όπως κατήργησε και ο Ιουστίνος το νόμο που απαγόρευε σε συγκλητικούς και ανώτερους αξιωματούχους να παντρεύονται σκλάβες, ταβερνιάρισσες, ηθοποιούς ή εταίρες. Επιθυμώντας, καθώς έλεγε, να μιμηθεί τη συγκατάβαση του Θεού που συγχωρεί την ανθρώπινη αμαρτία, αποφάσισε πως όλες οι γυναίκες που , αφού ανέβηκαν στη σκηνή, άλλαξαν μετά τη ζωή τους, εγκαταλείποντας το ατιμωτικό επάγγελμα, θα μπορούσαν να συνάψουν γάμο με τον οποιονδήποτε, ζητώντας την αυτοκρατορική συγκατάθεση.
Έτσι ο Ιουστινιανός παντρεύτηκε την ερωμένη του, που με την ευκαιρία φρόντισε να της δοθεί μια προγαμιαία δωρεά, χωρίς καν το Βυζάντιο να δείξει πως σκανδαλίστηκε. Μόνο μερικά δύστροπα πνεύματα, που σκέφτονταν τον εξαιρετικό γάμο που θα μπορούσε να κάνει ο πρίγκιπας με μια αγνή και καλοαναθρεμμένη αρχοντοπούλα, βρήκαν, χωρίς να τολμούν να το πουν δυνατά, πως μια τέτοια επιλογή ήταν αρκετή για να δείξει το ήθος και την ψυχική ποιότητα του Ιουστινιανού. Ούτε η σύγκλητος, ούτε ο στρατός, ούτε η Εκκλησία δεν άφηναν να ακουστεί λέξη διαμαρτυρίας, κι ο λαός που θυμόταν πόσο είχε χειροκροτήσει τη θεατρίνα, παραχώρησε αδίσταχτα τις τιμές του και τη στοργή του στην αυτοκράτειρα.
(…) Από τον καιρό του γάμου του ο Ιουστινιανός είχε ανέβει ασταμάτητα: ο Ιουστίνος τον είχε κάνει νοβιλίσιμον, τον Απρίλη του 527 τον συνεταιριζόταν επίσημα στην εξουσία. Μες στο μεγάλο τρικλίνιον του παλατιού, μπροστά στη σύγκλητο, στους στρατιώτες της φρουράς, στους αντιπροσώπους του στρατού, ο γέρος αυτοκράτορας ανέβηκε στο θρόνο και ανήγγειλε επίσημα πως, με την αίτηση του λαού του, αναγόρευε βασιλέα τον ανιψιό του, Ιουστινιανό. Ορθός στα δεξιά του μονάρχη, ο πατριάρχης Επιφάνιος πρόφερε τις επίσημες προσευχές και ολόκληρη η σύναξη αποκρίθηκε ευλαβικά: <<Αμήν>>. Ύστερα ο Ιουστίνος με τα ίδια του τα χέρια απόθεσε το στέμμα στο κεφάλι του ανιψιού του, ενώ τρεις φορές η σύναξη κράυγαζε <<βίβατ>>, κι ο νέος μονάρχης, χαιρετώντας με το χέρι το λαό του, υποσχόταν κατά τη συνήθεια ένα φιλοδώρημα στους στρατιώτες του.
Τρεις μέρες αργότερα, στην Αγία Σοφία, που άστραφτε απ΄το φως των λαμπάδων, ο πατριάρχης έχριε επίσημα, σκορπώντας το άγιο μύρο στο κεφάλι του, το νέο μονάρχη. Μέσα στη λάμψη της αυτοκρατορικής ακολουθίας, φορώντας χρυσό χιτώνα περιβεβλημένο από ταινία με πολύτιμα κεντήματα, και πορφυρά υποδήματα στα πόδια του, με τη μέση ζωσμένη από μια ζώνη με πετράδια και σμάλτα, έχοντας στους ώμους πορφυρό μανδύα, που τον συγκρατούσε μια χρυσή πόρπη, στο κεφάλι το διάδημα κι όλα τα κοσμήματα του στέμματος πάνω του, ο Ιουστινιανός έπαιρνε κατοχή στην αυτοκρατορία που τόσο είχε επιθυμήσει. Δίπλα του, ντυμένη το μακρύ μανδύα από βιολετιά πορφύρα, που στο κάτω μέρος του ξετυλιγόταν με αστραφτερές πτυχές μια πλατιά χρυσοκεντημένη ταινία, με τα μαλλιά πλεγμένα μέσα σε κροσσούς από μαργαριτάρια και πολύτιμες πέτρες που έπεφταν, θαμπωτικοί καταρράχτες, στους ώμους της, με το διάδημα στο κεφάλι, στολισμένη σαν εικόνα, η Θεοδώρα μοιραζόταν το θρίαμβο του συζύγού της. Κι αφού μαζί του στέφτηκε στη μεγάλη βασιλική, η νέα Αυγούστα ερχόταν, κατά τη συνήθεια των βασιλισσών του Βυζαντίου, να δεχτεί τις επευφημίες του λαού, σ΄αυτόν τον Ιππόδρομο που την είχε δει στο ξεκίνημά της. Το όνειρο είχε πραγματοποιηθεί.
Όταν, λίγους μήνες αργότερα, πέθανε ο Ιουστίνος, την 1η Αυγούστου του 527, ο Ιουστινιανός δε βρήκε καμιά δυσκολία να παραλάβει την κληρονομιά του κι η Θεοδώρα μοιράστηκε την εξουσία μαζί του στην ωραιότερη αυτοκρατορία του πολιτισμένου τότε κόσμου.
Πέτυχε περισσότερα ακόμα. Πολύ γρήγορα ο Ιουστινιανός έφτασε στο σημείο να θέλει με κάθε τρόπο να την παντρευτεί. Ο καλός αυτοκράτορας Ιουστίνος δεν φαίνεται καθόλου να παζάρεψε την συγκατάθεσή του στον αγαπημένο του ανιψιό. Κι ο ίδιος είχε παντρευτεί μια χωριάτισσα και σκλάβα, και πολύ λίγη σημασία έδινε στους αριστοκρατικούς τίτλους. Η αντίθεση ερχόταν από κει που δε θα το περίμενε κανείς. Με την χοντροκομμένη της, χωριάτικη ηθική αντίληψη, η αυτοκράτειρα Ευφημία, όπως ονομάστηκε, πειραζόταν να βλέπει τη Θεοδώρα να προορίζεται να τη διαδεχτεί στο θρόνο και, παρά την στοργή της στον Ιουστινιανό, ήταν αρνητική. Ο θάνατος της το 523 κατήργησε το εμπόδιο. Όπως κατήργησε και ο Ιουστίνος το νόμο που απαγόρευε σε συγκλητικούς και ανώτερους αξιωματούχους να παντρεύονται σκλάβες, ταβερνιάρισσες, ηθοποιούς ή εταίρες. Επιθυμώντας, καθώς έλεγε, να μιμηθεί τη συγκατάβαση του Θεού που συγχωρεί την ανθρώπινη αμαρτία, αποφάσισε πως όλες οι γυναίκες που , αφού ανέβηκαν στη σκηνή, άλλαξαν μετά τη ζωή τους, εγκαταλείποντας το ατιμωτικό επάγγελμα, θα μπορούσαν να συνάψουν γάμο με τον οποιονδήποτε, ζητώντας την αυτοκρατορική συγκατάθεση.
Έτσι ο Ιουστινιανός παντρεύτηκε την ερωμένη του, που με την ευκαιρία φρόντισε να της δοθεί μια προγαμιαία δωρεά, χωρίς καν το Βυζάντιο να δείξει πως σκανδαλίστηκε. Μόνο μερικά δύστροπα πνεύματα, που σκέφτονταν τον εξαιρετικό γάμο που θα μπορούσε να κάνει ο πρίγκιπας με μια αγνή και καλοαναθρεμμένη αρχοντοπούλα, βρήκαν, χωρίς να τολμούν να το πουν δυνατά, πως μια τέτοια επιλογή ήταν αρκετή για να δείξει το ήθος και την ψυχική ποιότητα του Ιουστινιανού. Ούτε η σύγκλητος, ούτε ο στρατός, ούτε η Εκκλησία δεν άφηναν να ακουστεί λέξη διαμαρτυρίας, κι ο λαός που θυμόταν πόσο είχε χειροκροτήσει τη θεατρίνα, παραχώρησε αδίσταχτα τις τιμές του και τη στοργή του στην αυτοκράτειρα.
(…) Από τον καιρό του γάμου του ο Ιουστινιανός είχε ανέβει ασταμάτητα: ο Ιουστίνος τον είχε κάνει νοβιλίσιμον, τον Απρίλη του 527 τον συνεταιριζόταν επίσημα στην εξουσία. Μες στο μεγάλο τρικλίνιον του παλατιού, μπροστά στη σύγκλητο, στους στρατιώτες της φρουράς, στους αντιπροσώπους του στρατού, ο γέρος αυτοκράτορας ανέβηκε στο θρόνο και ανήγγειλε επίσημα πως, με την αίτηση του λαού του, αναγόρευε βασιλέα τον ανιψιό του, Ιουστινιανό. Ορθός στα δεξιά του μονάρχη, ο πατριάρχης Επιφάνιος πρόφερε τις επίσημες προσευχές και ολόκληρη η σύναξη αποκρίθηκε ευλαβικά: <<Αμήν>>. Ύστερα ο Ιουστίνος με τα ίδια του τα χέρια απόθεσε το στέμμα στο κεφάλι του ανιψιού του, ενώ τρεις φορές η σύναξη κράυγαζε <<βίβατ>>, κι ο νέος μονάρχης, χαιρετώντας με το χέρι το λαό του, υποσχόταν κατά τη συνήθεια ένα φιλοδώρημα στους στρατιώτες του.
Τρεις μέρες αργότερα, στην Αγία Σοφία, που άστραφτε απ΄το φως των λαμπάδων, ο πατριάρχης έχριε επίσημα, σκορπώντας το άγιο μύρο στο κεφάλι του, το νέο μονάρχη. Μέσα στη λάμψη της αυτοκρατορικής ακολουθίας, φορώντας χρυσό χιτώνα περιβεβλημένο από ταινία με πολύτιμα κεντήματα, και πορφυρά υποδήματα στα πόδια του, με τη μέση ζωσμένη από μια ζώνη με πετράδια και σμάλτα, έχοντας στους ώμους πορφυρό μανδύα, που τον συγκρατούσε μια χρυσή πόρπη, στο κεφάλι το διάδημα κι όλα τα κοσμήματα του στέμματος πάνω του, ο Ιουστινιανός έπαιρνε κατοχή στην αυτοκρατορία που τόσο είχε επιθυμήσει. Δίπλα του, ντυμένη το μακρύ μανδύα από βιολετιά πορφύρα, που στο κάτω μέρος του ξετυλιγόταν με αστραφτερές πτυχές μια πλατιά χρυσοκεντημένη ταινία, με τα μαλλιά πλεγμένα μέσα σε κροσσούς από μαργαριτάρια και πολύτιμες πέτρες που έπεφταν, θαμπωτικοί καταρράχτες, στους ώμους της, με το διάδημα στο κεφάλι, στολισμένη σαν εικόνα, η Θεοδώρα μοιραζόταν το θρίαμβο του συζύγού της. Κι αφού μαζί του στέφτηκε στη μεγάλη βασιλική, η νέα Αυγούστα ερχόταν, κατά τη συνήθεια των βασιλισσών του Βυζαντίου, να δεχτεί τις επευφημίες του λαού, σ΄αυτόν τον Ιππόδρομο που την είχε δει στο ξεκίνημά της. Το όνειρο είχε πραγματοποιηθεί.
Όταν, λίγους μήνες αργότερα, πέθανε ο Ιουστίνος, την 1η Αυγούστου του 527, ο Ιουστινιανός δε βρήκε καμιά δυσκολία να παραλάβει την κληρονομιά του κι η Θεοδώρα μοιράστηκε την εξουσία μαζί του στην ωραιότερη αυτοκρατορία του πολιτισμένου τότε κόσμου.
Θεοδώρα, η αυτοκράτειρα του Βυζαντίου
Κάρολος Ντηλ
Κάρολος Ντηλ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου