Η πρώτη εκστρατεία (1068)
Απτόητος και ανυπόμονος ο Ρωμανός σχεδίαζε την εκστρατεία του.Με πολλή δουλειά θα πετύχει μέσα σε δύο μήνες να διορθώσει αρκετά πράγματα, φτιάχνοντας ένα σχετικά αξιόμαχο στρατό. Το Μάρτιο του 1068, λίγους μήνες μετά την ενθρόνισή του, θα ξεκινήσει τις επιχειρήσεις εναντίον των Σελτζούκων. Η πρώτη εκστρατεία είχε στόχο την επανάκτηση σημαντικών πόλεων και φρουρίων και την εκδίωξη των επιδρομέων από την κεντρική Μικρά Ασία.
Το φθινόπωρο η κατάσταση στο μέτωπο θα είναι ισορροπημένη με επιτυχίες και αποτυχίες και των δύο αντιπάλων. Ο Διογένης θα καταλάβει την Ιεράπολη αλλά όχι και το Χαλέπι, θα περιορίσει κάπως τον κυρίως στρατό του Αλπ Αρσλάν στην Ιβηρία, ενώ θα ελαφρώσει την πίεση που δεχόντουσαν η Αντιόχεια και το Μαντζικέρτ που παρέμεναν στην αυτοκρατορία. Το αρνητικό όμως γεγονός είναι ότι θα εμφανιστούν κρούσματα απειθαρχίας, έλλειψης ηθικού, ασυνεννοησία και απροθυμία για συνεργασία των μονάδων αλλά και κάποιων στρατηγών. Οι φρουρές που ο Ρωμανός είχε αφησει σε κάποιες περιοχες όπως στη Μελιτηνή, προτίμησαν να κλειστούν στα τείχη, αφήνοντας τις Σελτζουκικές ομάδες να λεηλατούν πόλεις όπως η Νεοκαισάρεια και το Αμόριο. Οι μισθοφόροι ήταν πάντα ένα ερωτηματικό όσον αφορά την πειθαρχία τους, ενώ πρόβλημα υπήρχε και με τους Αρμένιους εξαιτίας των θρησκευτικών διαφορών τους με τους Ορθόδοξους.
Εκμεταλλευόμενος τα προβλήματα αυτά ο Ψελλός θα ειρωνευτεί τα αποτελέσματα της εκστρατείας γράφοντας : <<Εξήλθε λοιπόν κατά των βαρβάρων με όλο το στρατό , χωρίς να ξέρει που πηγαίνει, χωρίς να γνωρίζει τι ήθελε να επιτύχει. Περιπλανιόταν εδώ και εκεί , θέλοντας να ακολουθήσει τον ένα δρόμο αλλά βαδίζοντας κάποιον άλλο, διατρέχοντας τη Συρία και Περσία , κατορθώνοντας τούτο μόνο να σέρνει το στρατό μας στα ενδότερα της χώρας , τραβώντας τον πάνω σε υψηλούς λόφους , και ύστερα πάλι να τον σπρώχνει προς τα πεδινά και να τον στριμώχνει μέσα σε στενά περάσματα , με αποτέλεσμα πολλά παιδιά μας να χάνονται από την στρατηγική του δεινότητα. Κάποια στιγμή επέστρεψε επιτέλους τροπαιοφόρος κατά την φαντασία του , χωρίς ωστόσο να μας φέρει κανένα λάφυρο από τους Μήδους και τους Πέρσες , αυτοεπαιρόμενος μόνο για το ένα και μοναδικό του κατόρθωμα το ότι εξεστράτευσε κατά βαρβάρων >>.
Η δεύτερη εκστρατεία -1069-
Την άνοιξη του 1069 ο Διογένης αποφασίζει νέα εκστρατεία, η οποία όμως θα ξεκινήσει καθυστερημένα λόγω ανταρσίας των Φράγκων μισθοφόρων. Το βυζαντινό φουσάτο κατευθύνθηκε ανατολικά έχοντας ως βάση ανεφοδιασμού την Καισάρεια της Καππαδοκίας και βασικό στόχο τον έλεγχο των εισβολών. Ενώ όμως ο αυτοκράτορας βρισκόταν στη βορειοανατολική Μικρά Ασία, οι Σελτζούκοι κατέστρεψαν το Ικόνιο. Ανενόχλητοι οι Σελτζούκοι επέστρεψαν πίσω από τη λεηλασίας τους. Ο στρατός του Δούκα της Αντιόχειας δεν έκανε τίποτα και παρέμεινε αδρανής. Οι Αρμένιοι όμως που στρατολογήθηκαν, τους πρόλαβαν και τους κατάφεραν ένα σημαντικό πλήγμα.
Το απώτερο σχέδιο του αυτοκράτορα ήταν να ανακαταλάβει το Χλίατ (σημ. Ahlat, Τουρκία), πόλη στρατηγικής σημασίας βόρεια της λίμνης Βαν. Η σημασία της περιοχής υποδείχτηκε από τον Κωνσταντίνο τον Πορφυρογέννητο τον 10ο αιώνα : << αν τα τρία αυτά κάστρα, το Χλιατ, και το Αρτζικέ και το Περκρί, τα κρατάει ο βασιλιάς, περσικό στράτευμα εναντίον της Ρωμανίας είναι αδύνατο να περάσει, διότι βρίσκονται ανάμεσα στη Ρωμανία και στην Περσία σαν φράγμα, είναι οχυρωμένα στρατόπεδα>>.
Το σχέδιο όμως δε θα εκτελεστεί άμεσα. Ο Ρωμανός ήταν απογοητευμένος και κουρασμένος και με κακή ψυχολογία. Δεν είχε πετύχει καμιά σημαντική νίκη, ενώ τα φαινόμενα απειθαρχίας και οι υποψίες για προδοτικές συμπεριφορές, ακόμα και ανώτερων αξιωματικών, όξυναν την άσχημη ατμόσφαιρα.
Η τρίτη εκστρατεία
Το 1070 ο Ρωμανός θα ξαφνιάσει με την απόφασή που θα πάρει. Αυτή τη φορά θα αναθέσει την αρχηγία του στρατεύματος στον Μανουήλ Κομνηνό, μεγαλύτερο αδερφό του μετέπειτα αυτοκράτορα Αλέξιου Κομνηνού. Ο Μανουήλ ήταν νέος αλλά ικανός και πιστός στον αυτοκράτορα. Η κίνηση αυτή του Ρωμανού έγινε προκειμένου να μην υπάρξει εσωτερική υπονόμευση από κανέναν, αφού όλοι θα συνέδραμαν το γιο της μεγάλης οικογένειας των Κομνηνών.
Ο στρατός υπό το Μανουήλ Κομνηνό κατευθύνθηκε βόρεια προκειμένου να εξασφαλιστεί η κυριαρχία στη βυζαντινή Αρμενία και να ενισχυθούν τα σύνορα. Ο Αλπ Αρσλάν προσπαθώντας να παρασύρει τον Μανουήλ στέλνει στρατό στην βόρεια πλευρά, ενώ ο ίδιος εισβάλλει προς το κέντρο της Μικράς Ασίας. Ο Μανουήλ με παρότρυνση και του Διογένη στέλνει μέρος του στρατού στην Ιεράπολη, ώστε να ενισχυθεί η άμυνα της από τις Σελτζουκικές επιθέσεις.
Η Ιεράπολη κράτησε, αλλά ο Μανουήλ με τον υπόλοιπο στρατό υπέστη δεινή ήττα έξω από την Σεβάστεια με τον ίδιο να συλλαμβάνεται αιχμάλωτος και τον ηττημένο στρατό να κλείνεται έντρομος στα τείχη της πόλης.
Πολλοί πιστεύουν ότι ο Ρωμανός ζήλεψε τις αρχικές επιτυχίες του Μανουήλ και εσκεμμένα διέταξε τη διάσπαση του στρατού, αφού για την υπεράσπιση της Ιεράπολης θα μπορούσε να κινηθεί άλλο στρατιωτικό τμήμα. Μέσα στο νοσηρό κλίμα του παλατιού πιθανόν να ανησύχησε μήπως ο νεαρός κατεπάνω του κλέψει τη δόξα της νίκης. Πάντως η διάσπαση του μετώπου και ο κατακερματισμός του ενός μεγαλεπήβολου στόχου σε πολλούς μικρότερους ήταν χαρακτηριστικό της πολεμικής τακτικής του αυτοκράτορα.
Τα αρνητικά αυτά γεγονότα ανάγκασαν το Ρωμανό να αποφασίσει τη διενέργεια νέας εκστρατείας εναντίον των Σελτζούκων για το επόμενο έτος. Της επιχείρησης θα ηγούνταν ο ίδιος προσωπικά και στόχος θα ήταν και πάλι η ανακατάληψη της πόλης του Χλίατ, η οποία βρισκόταν πάνω στους κυριότερους άξονες εισβολής που περνούσαν από την Αρμενία. Η αφορμή που δόθηκε ήταν η κατάληψη του βυζαντινού φρουρίου Μαντζικέρτ (σημ. Malazgirt, Τουρκία) από τους Σελτζούκους προς το τέλος του 1070. Οι σύμβουλοι του Ρωμανού υποστήριζαν ότι εάν το Χλίατ και τα γύρω οχυρά (συμπεριλαμβανομένου και του Μαντζικέρτ) ανακαταλαμβάνονταν και δέχονταν φρουρά το ταχύτερο δυνατόν, οι σελτζουκικές επιδρομές στη Μικρά Ασία θα εξουδετερώνονταν πριν ακόμη ξεκινήσουν.
Το 1070 ο Ρωμανός θα ξαφνιάσει με την απόφασή που θα πάρει. Αυτή τη φορά θα αναθέσει την αρχηγία του στρατεύματος στον Μανουήλ Κομνηνό, μεγαλύτερο αδερφό του μετέπειτα αυτοκράτορα Αλέξιου Κομνηνού. Ο Μανουήλ ήταν νέος αλλά ικανός και πιστός στον αυτοκράτορα. Η κίνηση αυτή του Ρωμανού έγινε προκειμένου να μην υπάρξει εσωτερική υπονόμευση από κανέναν, αφού όλοι θα συνέδραμαν το γιο της μεγάλης οικογένειας των Κομνηνών.
Ο στρατός υπό το Μανουήλ Κομνηνό κατευθύνθηκε βόρεια προκειμένου να εξασφαλιστεί η κυριαρχία στη βυζαντινή Αρμενία και να ενισχυθούν τα σύνορα. Ο Αλπ Αρσλάν προσπαθώντας να παρασύρει τον Μανουήλ στέλνει στρατό στην βόρεια πλευρά, ενώ ο ίδιος εισβάλλει προς το κέντρο της Μικράς Ασίας. Ο Μανουήλ με παρότρυνση και του Διογένη στέλνει μέρος του στρατού στην Ιεράπολη, ώστε να ενισχυθεί η άμυνα της από τις Σελτζουκικές επιθέσεις.
Η Ιεράπολη κράτησε, αλλά ο Μανουήλ με τον υπόλοιπο στρατό υπέστη δεινή ήττα έξω από την Σεβάστεια με τον ίδιο να συλλαμβάνεται αιχμάλωτος και τον ηττημένο στρατό να κλείνεται έντρομος στα τείχη της πόλης.
Πολλοί πιστεύουν ότι ο Ρωμανός ζήλεψε τις αρχικές επιτυχίες του Μανουήλ και εσκεμμένα διέταξε τη διάσπαση του στρατού, αφού για την υπεράσπιση της Ιεράπολης θα μπορούσε να κινηθεί άλλο στρατιωτικό τμήμα. Μέσα στο νοσηρό κλίμα του παλατιού πιθανόν να ανησύχησε μήπως ο νεαρός κατεπάνω του κλέψει τη δόξα της νίκης. Πάντως η διάσπαση του μετώπου και ο κατακερματισμός του ενός μεγαλεπήβολου στόχου σε πολλούς μικρότερους ήταν χαρακτηριστικό της πολεμικής τακτικής του αυτοκράτορα.
Τα αρνητικά αυτά γεγονότα ανάγκασαν το Ρωμανό να αποφασίσει τη διενέργεια νέας εκστρατείας εναντίον των Σελτζούκων για το επόμενο έτος. Της επιχείρησης θα ηγούνταν ο ίδιος προσωπικά και στόχος θα ήταν και πάλι η ανακατάληψη της πόλης του Χλίατ, η οποία βρισκόταν πάνω στους κυριότερους άξονες εισβολής που περνούσαν από την Αρμενία. Η αφορμή που δόθηκε ήταν η κατάληψη του βυζαντινού φρουρίου Μαντζικέρτ (σημ. Malazgirt, Τουρκία) από τους Σελτζούκους προς το τέλος του 1070. Οι σύμβουλοι του Ρωμανού υποστήριζαν ότι εάν το Χλίατ και τα γύρω οχυρά (συμπεριλαμβανομένου και του Μαντζικέρτ) ανακαταλαμβάνονταν και δέχονταν φρουρά το ταχύτερο δυνατόν, οι σελτζουκικές επιδρομές στη Μικρά Ασία θα εξουδετερώνονταν πριν ακόμη ξεκινήσουν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου