Παλάτι Ρωμανού Λεκαπηνού

 

 

 

 

                                                      Παλάτι Ρωμανού Λεκαπηνού

             Στην περιοχή της Μονής Μυρελαίου (που σήμερα λειτουργεί ως τζαμί), μετά από ανασκαφές που ξεκίνησαν πριν από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και  ολοκληρώθηκαν τη δεκαετία του   1960, αποκαλύφθηκε η ύπαρξη  μιας  τεράστιας ροτόντας. Το κεντρικό κτήριο που ήρθε στο φως  ήταν πιθανόν του 5ου αιώνα και στεγαζόταν αρχικά με έναν τεράστιο θόλο. Το κτήριο έχει εξωτερική διάμετρο 41,80 μ., γεγονός που το καθιστά το δεύτερο μεγαλύτερο κυκλικό οικοδόμημα της Ρωμαιοβυζαντινής περιόδου (μόνο το Πάνθεον στη Ρώμη το ξεπερνά).

            Η αρχική λειτουργία και η ταυτότητα της ροτόντας δεν έχουν αποσαφηνιστεί. Μια από τις πιθανότητες, λαμβάνοντας υπόψη την πιθανή χρονολόγηση του συγκροτήματος τον 5ο αιώνα, είναι ότι αποτελούσε το ανάκτορο της πριγκίπισσας Αρκαδίας, μέλους της Θεοδοσιανής δυναστείας.  Υποστηρίζεται επίσης  ότι πιθανόν ταυτίζεται με τον Αμαστριανό, που σύμφωνα με τις βυζαντινές πηγές, ήταν υπαίθριος χώρος που οριοθετούνταν από ημικυκλικό προστώο και συνδεόταν με τη Μέση οδό, περίπου στην τοποθεσία της ροτόντας του Μυρελαίου.
            Η κατεστραμμένη ροτόντα επαναχρησιμοποιήθηκε, όταν ένα νέο παλατινό οικοδόμημα ανεγέρθηκε ακριβώς πάνω στα ερείπιά της,  στα χρόνια του αυτοκράτορα Ρωμανού Λεκαπηνού (920 -944). Σε κάποια προγενέστερη φάση –πριν από τις εργασίες ανέγερσης του νέου παλατιού– οι τοίχοι της ροτόντας είχαν ενισχυθεί και οι δύο είσοδοι είχαν χτιστεί. Ο αυτοκράτορας με την προσθήκη 74 κιόνων, σε δεύτερη χρήση, μετέτρεψε ένα μέρος του εσωτερικού οικοδομήματος στην 8η πιο σημαντική κινστέρνα -δεξαμενή  της Πόλης.

            Πάνω στην υπερυψωμένη κρηπίδα που δημιουργήθηκε  χτίστηκε το μεσαιωνικό παλάτι. Το παλάτι ήταν σαφώς μικρότερο από τη ροτόντα και κάλυπτε μόνο το ανατολικό τμήμα της κρηπίδας. Αποτελούνταν από έναν ορθογώνιας κάτοψης χώρο (21,75 x 7,80 μ.) με δύο γωνιακές πυργοειδείς κατασκευές που συνδέονταν με ένα προστώο.Έτσι, το κτήριο θύμιζε το ρωμαϊκό τύπο της έπαυλης με διάδρομο.

              Το κτήριο θεωρείται ότι ήταν το παλάτι του αυτοκράτορα Ρωμανού Α΄ Λεκαπηνού (920-944), που μετατράπηκε από τον ίδιο σε γυναικείο μοναστήρι, όπως μας είναι γνωστό από τις πηγές, αυτό βρισκόταν κοντά στην εκκλησία του Μυρελαίου (επίσης έργο του Ρωμανού), που σώζεται, αφού μετατράπηκε σε τζαμί (το Bodrum Camii).

              Πάντως, δεν είναι σίγουρο κατά πόσο ο Ρωμανός έχτισε αυτό το παλάτι. Σχετικά με αυτό το θέμα έχει προταθεί η άποψη ότι το παλάτι ίσως ταυτιζόταν με την Οικία του Κρατερού, η οποία ήταν προσαρτημένη στην ημικυκλική αυλή του Αμαστριανού: είτε του στρατηγού Θεοδώρου Κρατερού, που υπηρέτησε επί του αυτοκράτορα Θεοφίλου (πρώτο ήμισυ του 9ου αιώνα), είτε του Ανδρέα Κρατερού, που ήταν δομέστικος επί Βασιλείου Α΄ και Λέοντος Στ΄ (δεύτερο ήμισυ του 9ου αιώνα).
               Σήμερα στη περιοχή λειτουργεί υπαίθρια αγορά…
                                                

                                                    πηγή Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Κωνσταντινούπολη