Το αυτοτελές φρούριο του Επταπυργίου, υπήρξε διαχρονικά η ακρόπολη της βυζαντινής Θεσσαλονίκης. Συγκεκριμένα, αποτελούσε τον ύστατο προμαχώνα άμυνας, επειδή ολόκληρη η ακρόπολη φιλοξενούσε τόσο το Επταπύργιο, όσο και ένα αυτοτελές σύστημα πύργων, πυλών και τειχών που διέθετε και έναν οικιστικό ιστό. Γι΄αυτό και στις πηγές, οι κάτοικοι της Ακρόπολης λέγονται «κουλαϊτες», σε αντίθεση με τους πολίτες της κάτω πόλης, τους «Βουργεσίους». Το Επταπύργιο συντηρήθηκε από τους πρώτους Οθωμανούς, μετά την άλωση της πόλης το 1430 αλλά απόκτησε μια φοβερή φήμη όταν άρχισε να χρησιμοποιείται ως φυλακή. Πρόκειται για τις διαβόητες φυλακές του Γεντί Κουλέ, όπου έγιναν τόπος εγκλεισμού, μαρτυρίου και μεγάλης λαϊκής παράδοσης, σε όλη την διάρκεια του 20ου αιώνα. Σήμερα, ο τόπος έχει αναστηλωθεί και συντηρηθεί.
Το Φρούριο του Επταπυργίου, γνωστό και με την οθωμανική ονομασία Γεντί Κουλέ, βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο των τειχών της Θεσσαλονίκης, εντός της Ακρόπολης. Αποτελείται από δύο ενότητες: το Βυζαντινό φρούριο, το οποίο συνθέτουν δέκα πύργοι με τα μεταξύ τους μεσοπύργια διαστήματα και τον περίδρομο, καθώς και τα νεότερα κτίσματα των φυλακών, που έχουν κτιστεί εντός κι εκτός του φρουρίου.
Το κάστρα και τα τείχη στη Θεσσαλονίκη είναι δημιουργήματα προγενέστερων εποχών καθώς ήταν απαραίτητα για την οχύρωση της πόλης και η δημιουργία τους υπολογίζεται κατά την ίδρυση της. Τα κάστρα πήραν την οριστική τους μορφή κατά την εποχή του Μεγάλου Θεοδοσίου, στο τέλος του 4ου μ.Χ. αιώνα.
Στη σημερινή μορφή είναι, μάλλον, έργο της Παλαιολόγειας εποχής (14ος αι.).
Το Επταπύργιο όπως και η υπόλοιπη Θεσσαλονίκη έπεσε στα χέρια των Τούρκων το 1430. Η μοναδική προσθήκη των Τούρκων στο κάστρο είναι ο πύργος της κεντρικής εισόδου.
Στη δεκαετία του 1890, το φρούριο μετατράπηκε σε φυλακή. Σε αυτή τη μετατροπή κατεδαφίστηκαν τα υπάρχοντα κτήρια στο εσωτερικό, από τα οποία κανένα ίχνος δεν σώζεται σήμερα. Οι αλλαγές στις οχυρώσεις δεν ήταν σημαντικές, αν και ο πρωταρχικός τους ρόλος αντιστράφηκε: από την προστασία των κατοίκων από την εξωτερική απειλή, τώρα υπηρετούσε για την απομόνωση κρατουμένων από τον έξω κόσμο.
Νέα κτίρια χτίστηκαν κατά μήκος των δύο πλευρών των τειχών, ώστε να βελτιωθεί η λειτουργικότητα του νέου σοφρωνιστικού κέντρου. Η εσωτερική αυλή ήταν χωρισμένη από φράχτες σε πέντε ξεχωριστές μονάδες και στο κέντρο τους στεγάστηκε το κεντρικό παρατηρητήριο. Η φυλακή διέθετε εκκλησάκι και άλλα παραρτήματα, ενώ το παράρτημα που βρισκόταν βόρειο-ανατολικό πύργο καταστράφηκε κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Τα εξωτερικά κτίρια, στη νότια πλευρά του κάστρου, στεγαζόταν η διοίκηση, η φυλακή των γυναικών, και προς τα δυτικά, τα κελιά απομόνωσης.
Στη δεκαετία του 1890, το φρούριο μετατράπηκε σε φυλακή. Σε αυτή τη μετατροπή κατεδαφίστηκαν τα υπάρχοντα κτήρια στο εσωτερικό, από τα οποία κανένα ίχνος δεν σώζεται σήμερα. Οι αλλαγές στις οχυρώσεις δεν ήταν σημαντικές, αν και ο πρωταρχικός τους ρόλος αντιστράφηκε: από την προστασία των κατοίκων από την εξωτερική απειλή, τώρα υπηρετούσε για την απομόνωση κρατουμένων από τον έξω κόσμο.
Νέα κτίρια χτίστηκαν κατά μήκος των δύο πλευρών των τειχών, ώστε να βελτιωθεί η λειτουργικότητα του νέου σοφρωνιστικού κέντρου. Η εσωτερική αυλή ήταν χωρισμένη από φράχτες σε πέντε ξεχωριστές μονάδες και στο κέντρο τους στεγάστηκε το κεντρικό παρατηρητήριο. Η φυλακή διέθετε εκκλησάκι και άλλα παραρτήματα, ενώ το παράρτημα που βρισκόταν βόρειο-ανατολικό πύργο καταστράφηκε κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Τα εξωτερικά κτίρια, στη νότια πλευρά του κάστρου, στεγαζόταν η διοίκηση, η φυλακή των γυναικών, και προς τα δυτικά, τα κελιά απομόνωσης.
Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία
Στο ψηλότερο τμήμα της Θεσσαλονίκης από τα αρχαία χρόνια, κατά την οχύρωση της πόλης, δημιουργήθηκε η Ακρόπολη, δεύτερη βαθμίδα οχυρού χώρου, στον οποίο θα κατέφευγε ο πληθυσμός σε περίπτωση κατάληψης της πόλης από επιδρομείς. Εκεί τα κάστρα είναι ψηλά, οι πύργοι πυκνοί και, όπου το έδαφος το επέτρεπε, υπήρχε και προτείχισμα.
Οι πύργοι της βόρειας πλευράς αποτελούν τμήματα του παλαιοχριστιανικού τείχους της Ακρόπολης, ενώ αυτοί της νότιας προστέθηκαν πιθανότατα κατά τους μεσοβυζαντινούς χρόνους, σχηματίζοντας τον κλειστό πυρήνα του φρουρίου.
Οι πύργοι της βόρειας πλευράς αποτελούν τμήματα του παλαιοχριστιανικού τείχους της Ακρόπολης, ενώ αυτοί της νότιας προστέθηκαν πιθανότατα κατά τους μεσοβυζαντινούς χρόνους, σχηματίζοντας τον κλειστό πυρήνα του φρουρίου.
Από τους εφτά πύργους του φρουρίου ο μεσαίος της εισόδου είναι έργο των Τούρκων, του 1431. Χτίστηκε αμέσως μετά την άλωση της πόλης (1430) από κάποιον Τσαούς μπέη. Αυτή η τελευταία προσθήκη είναι ο πύργος του Γεντί Κουλέ, ο οποίος έδωσε το όνομά του σε όλο το φρουριακό συγκρότημα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου